Mi�dzy 5 a 11
stycznia 1929 roku grupa z�o�ona z czterech cz�onk�w Aerklubu Lwowskiego
- Szczepana Grzeszczyka, Wac�awa Czerwi�skiego, Boles�awa Ga��zowskiego
i Kazimierza Chorzewskiego -
wybra�a
si� na wypraw� do Bezmiechowej w celu zbadania nowych teren�w szybowcowych.
Ekipa zapale�c�w sprawdza�a tamtejsze zbocza je�d��c na nartach ze
�wiec� dymn� unoszon� przez latawiec Hargrave'a. Pozwoli�o to oceni�
zachowanie si� strug powietrza nad ziemi�. Dzi�ki uzyskanym wynikom
zakwalifikowano teren Bezmiechowej jako szybowisko.
Druga
wyprawa do
Bezmiechowej odby�a si� w dniach 23 pa�dziernika - 4 listopada tego
samego roku. Jej celem by�o zdobycie do�wiadcze� w g�rzystym
terenie, praktyczne sprawdzenie przydatno�ci Bezmiechowej
jako szybowiska szkolnego i wyczynowego, oraz wykonanie d�u�szego,
propagandowego lotu �aglowego. Tym razem zabrano ze sob� szybowce CW-II
(SP-001) i CW-III (SP-002) skonstruowane
przez Wac�awa Czerwi�skiego w warsztatach Zwi�zku Awiatycznego Student�w
Politechniki Lwowskiej. Wyprawa zosta�a uwie�czona sukcesem: Szczepan
Grzeszczyk wykona� lot �aglowy trwaj�cy 2 godziny i 10 minut. Mo�na
ju� by�o rozpocz�� szkolenie szybowcowe. Uczyniono to podczas trzeciej
wyprawy do Bezmiechowej (kwiecie� - maj 1930) i kontynuowano podczas
czwartej. Szybownictwem zainteresowa�y si� inne o�rodki lotnicze w
Polsce.
|
Widz�c rosn�c�
popularno�� nowego sportu, Aeroklub Lwowski zwr�ci� si� do Antoniego
Kocjana z pro�b� o zaprojektowanie dla� szybowca szkolnego i szkolno-przej�ciowego.
Prace projektowe zosta�y wykonane zim� 1930/1931 w Warsztatach Sekcji
Lotniczej KMSPW na Ok�ciu. Tamte� zbudowano prototyp szybowca
szkolnego Czajka I, kt�ry p�niej otrzyma� rejestracj� SP-008. Zosta�
on oblatany w kwietniu 1931 roku i wkr�tce wzi�� udzia� w pi�tej wyprawie
do Bezmiechowej, kt�ra odby�a si�
w dniach 1 - 30 maja 1931 roku. W tym samym miesi�cu wzbi� si�
w powietrze drugi egzemplarz Czajki I, oznaczony SP-009. Trzeci, maj�cy
rejestracj� SP-011, by� prototypem wersji szkolno-przej�ciowej
szybowca nazwanej Czajk� II. Posiada�a ona
obudowan�
kabin�, kt�rej pokrycie przepuszcza�o �wiat�o s�oneczne. Z tego powodu
nazywano j� Czajk� kabinkow� lub Czajk� papier�wk�. R�wnie� i te dwa
szybowce zosta�y przekazane do Bezmiechowej, gdzie dotar�y mi�dzy
17 a 30 maja. Uczestnictwo wybudowanych w Warsztatach Sekcji Lotniczej
KMSPW
Czajek
okaza�o si�
dla organizator�w wyprawy niemal�e zbawienne, poniewa�
warsztaty lwowskie nie wykona�y na czas zam�wionych szybowc�w. Dzi�ki
tym trzem egzemplarzom uda�o si� w Bezmiechowej wyszkoli� 16 pilot�w
w kategorii "C".
Dobre osi�gi Czajki sprawia�y,
�e nadawa�a si� ona doskonale do pierwszych lot�w �aglowych. 2 pa�dziernika
1931 r., podczas sz�stej wyprawy do Bezmiechowej, kpt. Franciszek Jach
ustanowi� na niej nowy rekord d�ugotrwa�o�ci lotu: 3 godziny 12 minut.
7 pa�dziernika nieznacznie poprawi� ten wynik osi�gaj�c 3 godziny i
20 minut. Wkr�tce nast�pi�y nast�pne: 10 pa�dzernika Mieczys�aw Jonikas
lata� przez 5
godzin i
8 minut, a
14
pa�dziernika
Zygmunt Laskowski
utrzymywa� si� w powietrzu na Czajce II przez 5 godzin i 56 minut.
|
W roku 1932, warszaty
na Ok�ciu wykona�y seri� czternastu Czajek obydwu wersji. Pozwoli�o
to tej ma�ej fabryczce przetrwa� ci�ki kryzys finansowy. Jednocze�nie
Antoni Kocjan opracowa�, na �yczenie Aeroklubu Lwowskiego, now� wersj�
Czajki o skr�conym kad�ubie i o zmniejszonej rozpi�to�ci skrzyde�.
Wersja ta, oznaczona Czajka III (zwana te� Czajk� kr�tk�), przeznaczona
by�a do wykonywania lot�w szkolnych. Poniewa�
mia�a ona za dobre osi�gi by by� szybowcem szkolnym, zbudowano jedynie
kilka egzemplarzy tej wersji. U�ytkowa� je Aeroklub Lwowski w swoich
szko�ach w Bezmiechowej i w Czerwonym Kamieniu.
12 wrze�nia 1932 roku,
Czajka pobi�a kolejny rekord, tym razem wysoko�ci. Tego dnia mjr Boles�aw
Stacho� wzn�s� sie na niej na 470 metr�w. Najlepsze
wyniki lot�w osi�gn�� na Czajce II pilot Aeroklubu Warszawskiego Tadeusz
Derengowski.
Uzyska� on czas lotu 7 godzin i 47 minut oraz wysoko�� 1500 metr�w.
Dzia�o si� to w Bezmiechowej w 1934 roku.
Po oddzieleniu si� od
DWL Warsztaty Szybowcowe Antoniego Kocjana wykona�y 15 egzemplarzy
Czajki II, a po przeprowadzce na Pole Mokotowskie kilka serii po 10
lub 20 szybowc�w. Dalsze 10 sztuk wykonane zosta�o przez amatorskie
ko�a szybowcowe. T� wersj� szybowca u�ywano w szko�ach szybowcowych
w Bezmiechowej, w Pi�czowie i w Sokolej G�rze.
Eksploatacja Czajki II
wykaza�a zbyt ma�� sztywno�� jej konstrukcji, co uniemo�liwia�o wykonywanie
lot�w nurkowych i ciasnych kr��e� ze wzgl�du na wyst�puj�ce w�wczas
drgania konstrukcji. Aby temu zaradzi�, Antoni Kocjan przekonstruowa�
sw�j szybowiec. Prototyp nowej wersji, oznaczonej Czajka-bis, oblata�
wiosn� 1936 roku w Starej Mi�osnej Kazimierz Kula. W lipcu tego samego
roku
przeszed� on z powodzeniem badania w I.T.L.-u. Czajek-bis wyprodukowano
ponad 60 egzemplarzy. Kilka sztuk zbudowano na licencji w Estonii,
Finlandii, Jugos�awii i Palestynie.
Warsztaty Szybowcowe w
Warszawie wykona�y 85 Czajek w wersjach II i bis. ��cznie szybowiec
ten zosta� wyprodukowany w ilo�ci oko�o 120 sztuk.
Dane techniczne Czajki
|
Rozpi�to��:
wersja III:
wersja bis: |
11,28 m
9,4 m
11,3 m |
|
Pr�dko�� minimalna:
wersja II:
wersja III:
wersja bis: |
37 km/h
37,8 km/h
42 km/h
39 km/h |
D�ugo��:
wersja III: |
6,0 m
5,65 m |
|
Doskona�o��:
wersje II i bis:
wersja III: |
11,5
13,5
10,5 |
Wysoko��: |
1,68 m |
|
Opadanie minimalne:
wersja II:
wersja III:
wersja bis: |
1,02 m/s
0,95 m/s
1,2 m/s
0,99 m/s |
Powierzchnia no�na:
wersja II:
wersja III: |
15,53 m2
15,63 m2
13,3 m2 |
|
Wyd�u�enie:
wersja III: |
8,2
6,6 |
Masa w�asna:
wersja II:
wersja III:
wersja bis: |
92 kg
94 kg
85 kg
95 kg |
|
Dopuszcz. wsp��cz. obci��.:
wersja bis: |
4,1
5,9 |
Masa u�yteczna:
wersja bis: |
68 kg
75 kg |
|
Wsp��cz. obci��. niszcz.:
wersja bis: |
7
10 |
Masa ca�kowita:
wersja II:
wersja III:
wersja bis: |
168 kg
162 kg
153 kg
170 kg |
|
Obci��enie powierzchni:
wersja II:
wersja III: |
10,3 kg/ m2
10,4 kg/m2
11,5 kg/m2 |
|
|
|
|
Teksty
i opracowanie: (c) 2004 - 2014, Robert Gujski.
Wszelkie prawa zastrze�one. Wszelkiego rodzaju kopiowanie, bez zgody autora,
zabronione. |