Czajka

Czajka

Data oblotu:
Kwiecie� 1931

Wyprodukowano:
ok. 120 sztuk

Konstruktor:
Antoni Kocjan


Szybowiec szkolno-przej�ciowy

 

Mi�dzy 5 a 11 stycznia 1929 roku grupa z�o�ona z czterech cz�onk�w Aerklubu Lwowskiego - Szczepana Grzeszczyka, Wac�awa Czerwi�skiego, Boles�awa Ga��zowskiego i Kazimierza Chorzewskiego - wybra�a si� na wypraw� do Bezmiechowej w celu zbadania nowych teren�w szybowcowych. Ekipa zapale�c�w sprawdza�a tamtejsze zbocza je�d��c na nartach ze �wiec� dymn� unoszon� przez latawiec Hargrave'a. Pozwoli�o to oceni� zachowanie si� strug powietrza nad ziemi�. Dzi�ki uzyskanym wynikom zakwalifikowano teren Bezmiechowej jako szybowisko. Druga wyprawa do Bezmiechowej odby�a si� w dniach 23 pa�dziernika - 4 listopada tego samego roku. Jej celem by�o zdobycie do�wiadcze� w g�rzystym terenie, praktyczne sprawdzenie przydatno�ci Bezmiechowej jako szybowiska szkolnego i wyczynowego, oraz wykonanie d�u�szego, propagandowego lotu �aglowego. Tym razem zabrano ze sob� szybowce CW-II (SP-001) i CW-III (SP-002) skonstruowane przez Wac�awa Czerwi�skiego w warsztatach Zwi�zku Awiatycznego Student�w Politechniki Lwowskiej. Wyprawa zosta�a uwie�czona sukcesem: Szczepan Grzeszczyk wykona� lot �aglowy trwaj�cy 2 godziny i 10 minut. Mo�na ju� by�o rozpocz�� szkolenie szybowcowe. Uczyniono to podczas trzeciej wyprawy do Bezmiechowej (kwiecie� - maj 1930) i kontynuowano podczas czwartej. Szybownictwem zainteresowa�y si� inne o�rodki lotnicze w Polsce.

Czajka

Widz�c rosn�c� popularno�� nowego sportu, Aeroklub Lwowski zwr�ci� si� do Antoniego Kocjana z pro�b� o zaprojektowanie dla� szybowca szkolnego i szkolno-przej�ciowego. Prace projektowe zosta�y wykonane zim� 1930/1931 w Warsztatach Sekcji Lotniczej KMSPW na Ok�ciu. Tamte� zbudowano prototyp szybowca szkolnego Czajka I, kt�ry p�niej otrzyma� rejestracj� SP-008. Zosta� on oblatany w kwietniu 1931 roku i wkr�tce wzi�� udzia� w pi�tej wyprawie do Bezmiechowej, kt�ra odby�a si� w dniach 1 - 30 maja 1931 roku. W tym samym miesi�cu wzbi� si� w powietrze drugi egzemplarz Czajki I, oznaczony SP-009. Trzeci, maj�cy rejestracj� SP-011, by� prototypem wersji szkolno-przej�ciowej szybowca nazwanej Czajk� II. Posiada�a ona obudowan� kabin�, kt�rej pokrycie przepuszcza�o �wiat�o s�oneczne. Z tego powodu nazywano j� Czajk� kabinkow� lub Czajk� papier�wk�. R�wnie� i te dwa szybowce zosta�y przekazane do Bezmiechowej, gdzie dotar�y mi�dzy 17 a 30 maja. Uczestnictwo wybudowanych w Warsztatach Sekcji Lotniczej KMSPW Czajek okaza�o si� dla organizator�w wyprawy niemal�e zbawienne, poniewa� warsztaty lwowskie nie wykona�y na czas zam�wionych szybowc�w. Dzi�ki tym trzem egzemplarzom uda�o si� w Bezmiechowej wyszkoli� 16 pilot�w w kategorii "C".

Dobre osi�gi Czajki sprawia�y, �e nadawa�a si� ona doskonale do pierwszych lot�w �aglowych. 2 pa�dziernika 1931 r., podczas sz�stej wyprawy do Bezmiechowej, kpt. Franciszek Jach ustanowi� na niej nowy rekord d�ugotrwa�o�ci lotu: 3 godziny 12 minut. 7 pa�dziernika nieznacznie poprawi� ten wynik osi�gaj�c 3 godziny i 20 minut. Wkr�tce nast�pi�y nast�pne: 10 pa�dzernika Mieczys�aw Jonikas lata� przez 5 godzin i 8 minut, a 14 pa�dziernika Zygmunt Laskowski utrzymywa� si� w powietrzu na Czajce II przez 5 godzin i 56 minut.

Czajka

W roku 1932, warszaty na Ok�ciu wykona�y seri� czternastu Czajek obydwu wersji. Pozwoli�o to tej ma�ej fabryczce przetrwa� ci�ki kryzys finansowy. Jednocze�nie Antoni Kocjan opracowa�, na �yczenie Aeroklubu Lwowskiego, now� wersj� Czajki o skr�conym kad�ubie i o zmniejszonej rozpi�to�ci skrzyde�. Wersja ta, oznaczona Czajka III (zwana te� Czajk� kr�tk�), przeznaczona by�a do wykonywania lot�w szkolnych. Poniewa� mia�a ona za dobre osi�gi by by� szybowcem szkolnym, zbudowano jedynie kilka egzemplarzy tej wersji. U�ytkowa� je Aeroklub Lwowski w swoich szko�ach w Bezmiechowej i w Czerwonym Kamieniu.

12 wrze�nia 1932 roku, Czajka pobi�a kolejny rekord, tym razem wysoko�ci. Tego dnia mjr Boles�aw Stacho� wzn�s� sie na niej na 470 metr�w. Najlepsze wyniki lot�w osi�gn�� na Czajce II pilot Aeroklubu Warszawskiego Tadeusz Derengowski. Uzyska� on czas lotu 7 godzin i 47 minut oraz wysoko�� 1500 metr�w. Dzia�o si� to w Bezmiechowej w 1934 roku.

Czajka

Po oddzieleniu si� od DWL Warsztaty Szybowcowe Antoniego Kocjana wykona�y 15 egzemplarzy Czajki II, a po przeprowadzce na Pole Mokotowskie kilka serii po 10 lub 20 szybowc�w. Dalsze 10 sztuk wykonane zosta�o przez amatorskie ko�a szybowcowe. T� wersj� szybowca u�ywano w szko�ach szybowcowych w Bezmiechowej, w Pi�czowie i w Sokolej G�rze.

Eksploatacja Czajki II wykaza�a zbyt ma�� sztywno�� jej konstrukcji, co uniemo�liwia�o wykonywanie lot�w nurkowych i ciasnych kr��e� ze wzgl�du na wyst�puj�ce w�wczas drgania konstrukcji. Aby temu zaradzi�, Antoni Kocjan przekonstruowa� sw�j szybowiec. Prototyp nowej wersji, oznaczonej Czajka-bis, oblata� wiosn� 1936 roku w Starej Mi�osnej Kazimierz Kula. W lipcu tego samego roku przeszed� on z powodzeniem badania w I.T.L.-u. Czajek-bis wyprodukowano ponad 60 egzemplarzy. Kilka sztuk zbudowano na licencji w Estonii, Finlandii, Jugos�awii i Palestynie.

Warsztaty Szybowcowe w Warszawie wykona�y 85 Czajek w wersjach II i bis. ��cznie szybowiec ten zosta� wyprodukowany w ilo�ci oko�o 120 sztuk.
   

Dane techniczne Czajki

Rozpi�to��:
wersja III:
wersja bis:
11,28 m
9,4 m
11,3 m
  Pr�dko�� minimalna:
wersja II:
wersja III:
wersja bis:
37 km/h
37,8 km/h
42 km/h
39 km/h
D�ugo��:
wersja III:
6,0 m
5,65 m
  Doskona�o��:
wersje II i bis:
wersja III:
 11,5
13,5
10,5
Wysoko��: 1,68 m   Opadanie minimalne:
wersja II:
wersja III:
wersja bis:
 1,02 m/s
0,95 m/s
1,2 m/s
0,99 m/s
Powierzchnia no�na:
wersja II:
wersja III:
15,53 m2
15,63 m2
13,3 m2
  Wyd�u�enie:
wersja III:
8,2
6,6
Masa w�asna:
wersja II:
wersja III:
wersja bis:

92 kg
94 kg
85 kg
95 kg

  Dopuszcz. wsp�cz. obci�.:
wersja bis:
4,1
5,9
Masa u�yteczna:
wersja bis:
68 kg
75 kg
  Wsp�cz. obci�. niszcz.:
wersja bis:
7
10
Masa ca�kowita:
wersja II:
wersja III:
wersja bis:
168 kg
162 kg
153 kg
170 kg
  Obci�enie powierzchni:
wersja II:
wersja III:
10,3 kg/ m2
10,4 kg/m2
11,5 kg/m2

 

  

Teksty i opracowanie: (c) 2004 - 2014, Robert Gujski.
Wszelkie prawa zastrze�one. Wszelkiego rodzaju kopiowanie, bez zgody autora, zabronione.