Charakterystyka
ogólna:
RWD-13
jest trzymiejscowym górnopłatem z zastrzałami, o kształtach typowych
dla challenge'ówek RWD. W konstrukcji tej maszyny o przeznaczeniu
turystycznem zwrócono specjalną uwagę na jej taniość w produkcji
seryjnej
oraz niskie koszty użytkowania, co uwydatniło się m. inn. we wspomnianem
już wyżej zastosowaniu silnika seryjnego i łatwej do ewentualnych
remontów budowie części, narażonych na uszkodzenia. Dalsze zmiany
w porównaniu z RWD-9, będącej główną podstawą projektu omawianego
samolotu, polegają na poszerzeniu kabiny oraz poprawieniu widoczności
w przód
dzięki użyciu silnika odwróconego. Konstrukcja płatowca - mieszana:
skrzydła i usterzenie - drewniane, kadłub - spawany z rur stalowych,
pokrycie
- płótnem (skrzydła, kadłub, stery) lub sklejką (stateczniki).
Dużo uwagi poświęcono starannemu oprofilowaniu elementów zewnętrznych,
dzięki czemu uzyskano nawet pewien wzrost doskonałości aerodynamicznej
płatowca
w porównaniu z pierwowzorem challenge'owym. Dzięki zastosowaniu skrzydłowych
szczelin typu Handley Page (sloty), obniżono szybkość minimalną do
67 km/godz oraz uzyskano tak pożądane w samolotach bezpieczeństwo
lotu, eliminując ujemne skutki t. zw. przeciągnięcia. Amortyzatory
podwoziowe, oleopneumatyczne konstrukcji P. Z. L., miękko przejmujące
dzięki zwemu dużemu skokowi wszelkie uderzenia, zezwalają na strome
podejście do lądowania, po którem wybieg staje się przez to niezwykle
krótki. Pilotaż - łatwy i przyjemny, stateczność lotu dobra, samolot
nie ma tendencji do samoczynnego wpadnięcia w korkociąg, z którego,
po umyślnem wprowadzeniu w jego zwitki, wychodzi łatwo i szybko.
Również wyeliminowano i niespodziewany poślizg na skrzydło, a wspomniane
już wyżej szczeliny skrzydłowe zapewniają dobrą sterowność przy dużych
kątach natarcia.
Skrzydło:
posiada
szkielet konstrukcji całkowicie drewnianej, rozpórki międzydźwigarowe
i okucia - ze stali spawalnej. Układ dwudźwigarowy,
o podłużnizach skrzynkowych, żeberka - ze sklejki i listew.
Pokrycie skrzydła i lotek - płótnem, z wyjątkiem części przedniej,
pokrytej
sklejką na przestrzeni od krawędzi czołowej do dźwigara przedniego,
Każde skrzydło jest podparte dwoma zastrzałami, zbiegającymi
się przy kadłubie w kształcie V. Przykadłubowe części - zgrubione
dla pomieszczenia
zbiorników benzyny. Na dwóch trzecich swej rozpiętości skrzydło
posiada automatyczne sloty, sprzężone dla jednoczesnego
otwierania, uruchamiające
się stopniowo, bez szarpnięć i uderzeń. Dla poprawienia sterowności
lotek przy dużych kątach natarcia obniżono ich oś obrotu, stosując
szczelinę o zmiennej szerokości przy różnych wychyleniach. Obrys
skrzydła - prostokątny, zaokrąglony na końcach oraz ścięty
od przodu przy kadłubie,
w celu zwiększenia widoczności w górę. Dla ułatwienia hangarowania
RWD-13, do czego może służyć nawet przygodny budynek, umożliwiono
składanie skrzydeł do tyłu przez obrót dokoła jednej pionowej
osi.
Kadłub:
wykonany
jest z rur stalowych spawanych, tworzących kratę sztywną w części
przedniej, w tylnej zaś pręty ukośne zastąpiono
drutami o
wysokiej wytrzymałości. Szkielet oprofilowano drewnianemi
żeberkami, które nadają kadłubowi przekrój prostokątny o zaokrąglonych
brzegach w części przedniej, przechodzący ku tyłowi w owal jajowaty,
zwrócony
ostrzem do dołu. Pokrycie kadłuba - płótnem. W części przedniej
umieszczono obszerną kabinę, mieszczącą 3 osoby: 2 obok
siebie - z przodu i 1
- z tyłu. Luksusowo wykończone wnętrze, wolne od jakichkolwiek
przeszkadzających podróżnym wystających elementów konstrukcyjnych,
zapewnia najdalej
posuniętą wygodę, nie mniejszą od tej jakiej wymagamy od
nowoczesnych samochodów. Oba siedzenia przednie mogą być przesuwane
w
sposób
niezwykle prosty, w locie, do tyłu lub w przód, przyczem
konstrukcja ich umożliwia
zmianę nachylenia oparcia, co jest b. ważne przy dłuższych
podróżach. Podwójne, sprzężone z sobą organy sterownicze płatowca
i silnika, umieszczone przed przedniemi fotelami, czynią zadość warunkowi
możności zmiany pilota przy dłuższych przelotach. Przed siedzeniami
pilotów znajduje się stolik dla map, no-tatek, meldunków i t. p., nad
nim umieszczono elastycznie zamocowaną tablicę przyrządów pokładowych,
zawierającą obrotomierz, szybkościomierz, wysokościomierz, busolę,
manometr oliwy, pochyłościomierz podłużny i skrętomierz (który jednak
nie stanowi normalnego wyposażenia, a dodaje się na życzenie nabywcy).
Wskaźniki benzyny umocowano bezpośrednio do zbiorników skrzydłowych
w sposób, ułatwiający ich obserwowanie z obu stanowisk pilotów. W
dolnej części kabiny zabudowano zbiornik oliwy, nieco wystający na
zewnątrz dla chłodzenia. Pozatem kabina posiada szereg urządzeń specjalnych,
zwiększających komfort podróży, a m. inn.: dopływ przez 2 regulowane
otwory świeżego powietrza od góry, pobieranego z pod skrzydeł, zdala
od motoru; dopływ ogrzanego powietrza od dołu, również w dowolnie
zmienianej ilości; ruchome okna boczne, łatwo otwierane np. w wypadku
śnieżycy lub zamarznięcia szyb; wygodne, szerokie drzwi wejściowe
po obu stronach kabiny, które można, w razie potrzeby, szybko wyrzucić
nazewnątrz; długi kolektor spalin, odprowadzający je daleko poza
pomieszczenie załogi, zapewniający tem cichy bieg silnika i uniemożliwiający
przedostawanie się przykrych zapachów do wnętrza limuzyny, a wreszcie
zastosowano ogrzewanie kabiny, zezwalające na dokonywanie lotów w
zimie bez konieczności wkładania specjalnych ciepłych ubrań. Za pomieszczeniem
załogi znajduje się obszerny bagażnik, dostępny od wnętrza kabiny,
przyczem w jej tylnej części, obok krzesła 3-go pasażera, znajduje
się również dużo wolnego miejsca na walizki, łatwo dosięgalne w czasie
lotu.
Organy
sterownicze:
- normalne:
drążek i orczyk, przyczem prawy komplet może być w locie zdemontowany
ręcznie, bez pomocy jakichkolwiek przyrządów.
Na lewym orczyku zamontowano niezależne od siebie pedały hamulców
na oba koła, ułatwiające manewrowanie płatowcem na ziemi. Wszystkie
dźwignie i przeguby mechanizmu sterowego zaopatrzono w łożyska
kulkowe,
co ułatwia i uprzyjemnia pilotaż.
Duże
i widne okna, tak boczne jak przednie i górne zapewniają, dzięki nisko
zawieszonemu silnikowi oraz wykrojom w przykadłubowej
części
skrzydeł, doskonałą widoczność z każdego miejsca, co jest
jedną z wielu godnych podkreślenia zalet opisywanego tu samolotu.
Podwozie
i płoza:
Kratę
podwozia typu trójgoleniowego („bezosiowe")
wykonano z rur stalowych spawalnych, zamocowanych
do kadłuba przegubowo. W celu złagodzenia uderzeń przy lądowaniu lub
starcie zastosowano
specjalne koła balonowe o niskiem ciśnieniu oraz amortyzatory
oliwno-powietrzne P. Z. L. o dużym skoku (45 cm. na
kole). Całość - z wyjątkiem kół
- starannie oprofilowana osłonami z blachy aluminjowej.
Dla ułatwienia manewrowania płatowcem na ziemi zaopatrzono koła
w hamulce Bendix,
uruchamiane wspomnianemi w opisie sterowni pedałami
Płoza
ogonowa:
- zbudowana
systemem resorowym, z kilku piór stali sprężynowej.
Usterzenie
pionowe i poziome:
- normalne,
wolnonośne. Szkielet całkowicie drewniany; pokrycie stateczników
- sklejką, sterów płótnem. Statecznik poziomy
- przestawialny w locie, zależnie od stopnia wykorzystania
kabiny i bagażników.
Zespół
śmigło-silnikowy:
Jako
napęd zastosowano w RWD-13Silnik Walter-Major 4 o mocy 130 KM,
który może być
zastąpiony, jak to już stosowano w praktyce,
silnikiem Cirrus-Hermes IV lub Gipsy-Major.
Poza wymienionemi
nie spowoduje żadnych trudności użycie
jakiegokolwiek innego odwróconego motoru lotniczego szeregowego,
o podobnych charakterystykach. Rama silnikowa
- wykonana
ze spawanych rur stalowych - stanowi całość
z kadłubem. Maski wykonano z blachy aluminjowej,
zwracając
specjalną uwagę na łatwy dostęp do wszystkich
części silnika,
wymagających kontroli lub regulacji.
Charakterystyki
cyfrowe RWD-13:
a) konstrukcyjne:
Rozpiętość |
11,50 m |
Długość |
7,85 m |
Wysokość |
2,05 m |
Powierzchnia nośna |
16 m2 |
Ciężar własny |
530 kg |
Normalny ciężar w
locie |
890 kg |
Największy dopuszczalny
ciężar w locie |
930 kg |
Spółczynnik obciąż.
łamiącego |
n = 8 |
Tolerancja cięźarów |
5% |
b)
własności w locie (z silnikiem Walter-Major 4 - 130 KM przy ciężarze
całkowitym
890 kg):
Szybkość maksymalna |
210 km/godz |
Szybkość przelotowa |
180 km/godz |
Szybkość minimalna |
67 km/godz |
Czas lotu |
5 godz |
Promień działania |
900 km |
Pułap praktyczny |
4200 m |
Czas wznoszenia na
1000 m |
5 minut |
Tolerancja wyczynów |
3% |
Na
zakończenie należy podkreślić ciekawy fakt, że chociaż RWD-13 został
już wprowadzony do naszych klubów jako seryjny samolot turystyczny, używany
niemal „na codzień”, to jednak nie wszyscy chwytający za jego knypel
piloci umieją na nim latać we właściwy sposób: zapominają o możliwości
bezpiecznego stosowania startów iście challenge'owych i lądowania ze
ściągniętym knyplem aż do chwili dotknięcia kółkami ziemi.
Teksty i opracowanie: (c) 2005, Robert Gujski.
Wszelkie prawa zastrzeżone. Wszelkiego rodzaju kopiowanie, bez zgody autora,
zabronione. |